Tavsiye Kararı

AVRUPA KONSEYİ
BAKANLAR KURULU

CEZA KONULARINDA ARACILIK İLE İLGİLİ OLARAK BAKANLAR KURULUNUN ÜYE ÜLKELERE YAPTIĞI TAVSİYE NO R (99) 19

(Bakan Vekillerinin 679. toplantısında 15 Eylül 1999 tarihinde Bakanlar Kurulu tarafından kabul edilmiştir)
Bakanlar Kurulu Avrupa Konseyi Tüzüğünün 15.b maddesi hükümlerine göre;
Üye ülkelerde aracılığın ceza konularında kullanılmasının geleneksel ceza davalarını tamamlayıcı veya alternatif esnek, kapsamlı, problem çözücü ve katılımcı bir seçenek olarak gelişmesini dikkate alarak;
Kurban ile suçlunun ve taraf olarak etkilenebilecek diğer kişilerin ve hatta toplumun ceza davalarına aktif olarak kişisel katılımlarını genişletme ihtiyacını dikkate alarak;
Kurbanların başlarına gelen olayın sonuçları ile ilgili olarak seslerinin daha güçlü olması, suçlu ile ilişki kurmaları, tazminat ve özür almaları konusundaki kanuni haklarını tanıyarak;
Suçluların sorumluluk duygusunun teşvik edilmesinin önemini dikkate alarak ve suçluların rehabilitasyon ve entegrasyonlarını daha da arttıracak değişiklikler yapmak için onlara pratik olanaklar sunarak;
Aracılığın suçu önleme ve ele almada ve bununla ilgili ihtilafları çözmede birey ve toplumun önemli rolünün anlaşılmasına katkıda bulunacağı ve dolayısıyla daha yapıcı ve daha az zorlayıcı kararları teşvik edeceği düşünülerek;
Aracılığın davranış ve eğitim açısından özel beceriler gerektirdiği anlaşılarak;
Ceza davalarında aracılık konusunda sivil toplum örgütlerinin ve yerel toplumların yapabileceği önemli katkı ile kamu ve özel kesim çalışmalarını birleştirme ve koordine etme ihtiyacı göz önüne alınarak;
İnsan Hakları ve Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması Konvansiyonu şartları dikkate alınarak;
Çocuk Haklarının Kullanılmasına ilişkin Avrupa Konvansiyonu ile, ceza kanun ve usulü çerçevesinde kurbanın yeri hakkındaki R(85) 11 sayılı tavsiye, ceza hukukunun basitleştirilmesi ile ilgili R(87)18 sayılı tavsiye, kurbanlara yardım edilmesi ve suçun engellenmesi hakkında R(87)21 sayılı tavsiye, genç suçlulara karşı sosyal tepki hakkında R(87)20 sayılı tavsiye, göçmen ailelerden gelen gençler arasındaki suçlara karşı sosyal tepki hakkında R(88)6 sayılı tavsiye, toplumsal müeyyide ve önlemler hakkında R(92)16 sayılı tavsiye, ceza hukukunun yönetimi hakkında R(95)12 sayılı tavsiye ve aile aracılığı hakkında R(98)1 sayılı tavsiye akılda tutularak;
Üye ülke hükümetlerinin ceza konularında aracılık müessesesini geliştirirken bu tavsiyelerin ekinde yer alan ilkeleri dikkate almalarını ve bu metni mümkün olduğu kadar çok yere sirküle etmelerini tavsiye etmektedirler.

R(99) 19 sayılı Tavsiyeye Ek

I.Tanım

Bu ilkeler kurban ve suçlunun, serbestçe kabul ettikleri takdirde, tarafsız bir üçüncü şahıs aracılığı ile (aracı) suçtan doğan konuların çözümlenmesine aktif olarak katılabildikleri işlemlere uygulanırlar.

II.Genel İlkeler

Ceza davalarında aracılık eğer taraflar serbestçe kabul ederlerse yapılacaktır. Taraflar aracılık sırasında bu onaylarını herhangi bir zaman geri alabilmelidirler.
Aracılık görüşmeleri gizli olup taraflar kabul etmedikçe sonradan kullanılamaz.
Ceza davalarındaki aracılık genel olarak bulunabilen bir hizmet olmalıdır.
Ceza davalarında aracılık ceza davalarının her aşamasında mümkün olmalıdır.
Aracılık hizmetlerine ceza hukuk sistemi içinde yeterli muhtariyet verilmelidir.

III.Hukuki Esaslar

Kanunlar ceza davalarında aracılığı kolaylaştırmalıdır.
Ceza davalarında aracılık müessesesinin kullanılmasını tanımlayan ilkeler olmalıdır. Bu ilkeler özellikle davaların aracılık müessesesine iletilmesi ve aracılık sonrası davaların takibine ilişkin hüküm ve şartları içermelidir.
Aracılık müessesesine Temel koruyucu öğeler uygulanmalıdır. Özellikle tarafların gerekli olduğunda hukuki yardım alma ve çeviri yaptırma hakları olmalıdır. Ayrıca reşit olmayanların ebeveynlerinden yardım alma hakları bulunmalıdır.

IV.Aracılık ile ilgili olarak ceza hukukunun işlemesi

Ceza davasının aracılık müessesesine havalesi kararı ile aracılık işlemlerinin sonuçlarının değerlendirilmesi ceza mahkemelerine münhasırdır.
Aracılık hakkında karar vermeden önce taraflara hakları, aracılık işleminin özelliği ve kararlarının olası sonuçları hakkında açık ve eksiksiz bilgi verilmelidir.
Kurban ve suçlu aracılığı kabul etmeleri için adil olmayan usullerle zorlanmamalıdır.
Reşit olmayanların hukuki davalara katılmalarına ilişkin özel kural ve hukuki haklar ceza davalarında aracılık müessesesine katılmalarında da uygulanmalıdır.
Eğer katılan taraflardan herhangi birisi bu işlemin manasını anlayacak durumda değilse aracılık yapılmamalıdır.
Bir davaya ilişkin temel olaylar aracılığın bir esası olarak taraflarca teyit edilmelidir. Aracılık müteakip davalarda suçun kabulünün bir kanıtı olarak kullanılmamalıdır.
Tarafların yaşı, olgunluğu veya zihinsel kapasitesi gibi faktörlere ilişkin hususlar dava aracılık müessesesine havale edilmeden önce dikkate alınmalıdır.
Bir davanın aracılık müessesesine havale edilmesi kararı ile birlikte, ceza mahkemeleri ve yetkili makamlarına aracılık işlemi hakkında bilgi verilmesi için yeterli zaman süresi tanınmalıdır.
Aracılık sonucu yapılan anlaşmalara dayalı olarak ortaya çıkan beraatlar mahkeme kararları gibi aynı statüye sahip olacaktır ve aynı gerçekler açısından tekrar muhakeme yapılmasını engellemelidir (ne bis in idem).
Taraflar arasıda bir anlaşma olmazsa veya yapılan anlaşma uygulamazsa, bir dava tekrar ceza mahkemesine intikal ettiğinde, uygulanacak işlemler hakkında vakit kaybetmeden bir karar alınacaktır.

V.Aracılık Hizmetlerinin Yürütülmesi

V.1. Standartlar

Aracılık hizmetleri bilinen standartlara göre idare olunacaktır.
Aracılık hizmetlerinin görevi ifa ederken yeteri kadar muhtariyeti olmalıdır. Uzmanlık ve etik kurallar, aracıların seçim prosedürleri, eğitim ve değerlendirmeleri dikkate alınmalıdır.
Aracılık hizmetleri yetkili bir makam tarafından izlenmelidir.

V.2. Aracıların Özellikleri ve Eğitimi

Aracılar toplumun her kesiminden seçilmeli ve genel olarak yerel kültür ve toplum hakkında iyi bilgi sahibi olmalıdırlar.
Aracılar aracılık hizmeti için gerekli olan doğru karar ve kişisel beceri özelliklerine sahip olmalıdırlar.
Aracılar, aracılık hizmeti vermeden önce temel eğitim ve hizmet içi eğitim almalıdırlar. Eğitimleri ihtilafları çözme becerisi, kurban ve suçlu ile birlikte çalışabilme ve ceza hukuku temel bilgileri dikkate alınarak yüksek derecede uzmanlık elde etme amaçlı olmalıdır.

V.3. Vakaların Ele Alınması

Aracılık başlamadan önce aracıya davaya ilişkin tüm ayrıntılar bildirilmeli ve yetkili ceza hukuku makamları tarafından gerekli belgeler temin edilmelidir.
Aracılık hizmeti davaya ilişkin gerçeklere ve tarafların ihtiyaç ve isteklerine dayalı olarak tarafsız bir şekilde yürütülmelidir. Aracı her zaman tarafların vakarına saygı göstermeli ve tarafların birbirleri ne saygılı davranmalarını sağlamalıdır.
Aracı aracılık hizmeti için güvenli ve rahat bir ortam yaratmaktan sorumludur. Aracı tarafların kolayca etkilenebileceğini göz önüne alarak hassas davranmalıdır.
Aracılık hizmeti etkin bir şekilde ancak tarafların tahammül edebilecekleri bir hızda yürütülmelidir.
Aracılık hizmeti bir kamera ile yapılmalıdır.
Gizlilik ilkesine rağmen, aracı aracılık sırasında ortaya çıkabilecek ciddi bir olası suç hakkındaki bilgileri ilgili makamlara veya ilgili kişilere aktarmalıdır.

V.4. Aracılık Sonuçları

Taraflar gönüllü olarak mutabakata varmalıdır. Anlaşmalar sadece makul ve ölçülü taahhütler içermelidir.
Aracı yapılan işlemler ve aracılık işleminin sonuçları hakkında ceza hukuku makamlarına rapor vermelidir. Aracının raporunda yapılan aracılık görüşmelerinin içeriği ile aracılık sırasında tarafların davranışları hakkındaki görüşler açıklanmamalıdır.

VI.Aracılık Hizmetinin Sürekli Geliştirilmesi

Karşılıklı mutabakat ve görüş birliği sağlamak için ceza hukuku makamları ile aracılık hizmetleri arasında sürekli istişare sağlanmalıdır.
Üye ülkeler ceza davalarındaki aracılık hakkında araştırma ve değerlendirme yapmalıdır.