Kısa çalışma ödeneği duyurusu

Ülkemizi de etkisi altına alan yeni tip Koronavirüs (Covid-19) salgını nedeniyle, öncelikle sağlığımızı koruyarak yaşamın sürdürülebilmesi ve yine bu süreçte çalışma hayatı içinde iş ve işlemlerin de sağlıklı koşullarda yürütülebilmesi amacıyla tedbir amaçlı bir dizi düzenleme yapılmıştır.

Gerek Sağlık Bakanlığı ve gerekse konunun uzmanlarınca yapılan tüm açıklamalarda, çalışma hayatı içinde sosyal mesafenin korunarak karşılıklı iletişimin kurulması ve yine çalışma koşullarının da bu esaslar dahilinde düzenlenmesi gerekliliği ifade edilmektedir. Bu kapsamda işyerlerinde “uzaktan çalışma”, “esnek çalışma”, “kısmi çalışma” gibi çalışma şekillerinin gündeme alınarak çalışmaların sürdürülebileceği muhakkaktır.

30.04.2011 tarih ve 27920 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren “Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmelik” ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu'na göre sigortalı sayılan ve iş sözleşmesi ile çalışan kişilerle ilgili olarak, yasada tanımlanan genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerin varlığı halinde işyerlerinde haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen ya da kısmen geçici olarak durdurulması hallerinde işyeri sahibi tarafından yapılacak başvuru sonunda çalışanlara kısa çalışma ödeneğinin hangi koşullarda ve hangi kriterlerin esas alınarak ödeneceği düzenlenmiştir.

Meslektaşlarımız, içinde bulunduğumuz bu süreçte, çalışma arkadaşları ile ilgili olarak aşağıdaki yasal düzenlemeler kapsamında İŞKUR'a müracaat ederek, belirtilen koşulların mevcudiyeti halinde kısa çalışma ödeneğinden yararlanabileceklerdir.

4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu

Kısa çalışma ve kısa çalışma ödeneği

Ek Madde 2 – (Ek: 15/5/2008-5763/18 md.; Değişik: 13/2/2011-6111/73 md.) Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma yapılabilir.

Bu kanuna göre sigortalı sayılan kişileri hizmet akdine tabi olarak çalıştıran işveren, kısa çalışma talebini, derhal gerekçeleri ile birlikte Türkiye İş Kurumu'na, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya bir yazı ile bildirir. Talebin uygunluğunun belirlenmesine ilişkin usul ve esaslar, ilgili kurum ve kuruluşların da görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Kısa çalışma halinde İşsizlik Sigortası Fonu'ndan kısa çalışma ödeneği ödenir. İşçinin kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için, hizmet akdinin feshi hariç işsizlik sigortası hak etme koşullarını yerine getirmesi gerekir.

Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son 12 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60'ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, 4857 sayılı kanunun 39'uncu maddesine göre 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150'sini geçemez. Kısa çalışma ödeneğinden yararlananlara ait sigorta primlerinin aktarılması ve sağlık hizmetlerinin sunulmasına ilişkin işlemler 5510 sayılı kanunda belirtilen esaslar çerçevesinde yürütülür. Kısa çalışma ödeneği olarak yapılan ödemeler başlangıçta belirlenen işsizlik ödeneği süresinden düşülür. Zorlayıcı sebeplerle kısa çalışma yapılması halinde, kısa çalışma ödeneği ödemeleri 4857 sayılı kanunun 24'üncü maddesinin (III) numaralı bendinde ve aynı kanunun 40'ıncı maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar. Bu maddede yer alan kısa çalışma ödeneğinin süresini altı aya kadar uzatmaya ve işsizlik ödeneğinden mahsup edilip edilmeyeceğini belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkilidir. (1)

İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.

Geçici Madde 23- (Ek:25/3/2020-7226/41 md.)

30/6/2020 tarihine kadar geçerli olmak üzere, yeni koronavirüs (Covid-19) kaynaklı zorlayıcı sebep gerekçesiyle yapılan kısa çalışma başvuruları için, ek 2'nci maddenin üçüncü fıkrasında işçinin kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için öngörülen hizmet akdinin feshi hariç işsizlik sigortası hak etme koşullarını yerine getirmesi hükmü, kısa çalışma başlama tarihinden önceki son 60 gün hizmet akdine tabi olanlardan son üç yıl içinde 450 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödenmiş olması şeklinde uygulanır. Bu koşulu taşımayanlar, kısa çalışma süresini geçmemek üzere son işsizlik ödeneği hak sahipliğinden kalan süre kadar kısa çalışma ödeneğinden yararlanmaya devam eder.

Bu madde kapsamında kısa çalışma uygulamasından yararlanabilmek için, işyerinde kısa çalışma uygulanan dönemde 4857 sayılı kanunun 25'inci maddesinin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde yer alan sebepler hariç olmak kaydıyla işveren tarafından işçi çıkarılmaması gerekir. Bu madde kapsamında yapılan başvurular, başvuru tarihinden itibaren 60 gün içinde sonuçlandırılır.

Bu madde kapsamında yapılan başvuru tarihini 31/12/2020 tarihine kadar uzatmaya ve birinci fıkrada belirlenen günleri farklılaştırmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.

Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmelik

Tanımlar başlıklı 3. maddede bölgesel kriz, genel ekonomik kriz, sektörel kriz, zorlayıcı sebep, kısa çalışma, kısa çalışma ödeneği ve uygunluk tespiti aşağıdaki hükümlerle düzenlenmiştir.

b) Bölgesel kriz: Ulusal veya uluslararası olaylardan dolayı belirli bir il veya bölgede faaliyette bulunan işyerlerinin ekonomik olarak ciddi şekilde etkilenip sarsıldığı durumlar;

c) Genel ekonomik kriz: Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olayların, ülke ekonomisini ve dolayısıyla işyerini ciddi anlamda etkileyip sarstığı durumlar;

ç) Kısa çalışma: Üç ayı geçmemek üzere 4447 sayılı kanunun ek 2'nci maddesinde sayılan gerekçelerle; işyerinde uygulanan çalışma süresinin, işyerinin tamamında veya bir bölümünde geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılmasını veya süreklilik koşulu aranmaksızın en az dört hafta süreyle faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması;

d) Kısa çalışma ödeneği: 6'ncı maddede belirtilen koşulların sağlanması halinde işçiye yapılan ödeme;

g) Sektörel kriz: Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olaylardan doğrudan etkilenen sektörler ve bunlarla bağlantılı diğer sektörlerdeki işyerlerinin ciddi anlamda sarsıldığı durumlar;

h) (Değişik bend: 09.11.2018 - 30590 s. R.G. Yön./1. md.) Zorlayıcı sebep: İşverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine imkân bulunmayan, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlar ya da deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlar;

ı) (Ek bend: 09.11.2018 - 30590 s. R.G. Yön./1. md.) Uygunluk tespiti: İşverenin kısa çalışma talebinin uygunluğuna ilişkin iş müfettişleri tarafından yapılan inceleme faaliyetler olarak tanımlamalar yer almıştır.

Yönetmeliğin 4. maddesi gereğince, kuruma başvuru aşamasında genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerin işyerine etkilerini ve zorlayıcı sebebin ne olduğunun belirtilmesinin yanı sıra, işyerinin unvanı, adresi, işyeri İŞKUR numarası ile sosyal güvenlik işyeri sicil numarası ile birlikte kurumca belirlenen formatta hazırlanan kısa çalışma yaptırılacak çalışanlarla ilgili bilgileri içeren listenin kuruma elektronik ortamda teslim edilmesi gerekmektedir.

Yönetmeliğin 6. maddesi gereğince çalışanın kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmesi için

Yapılacak kısa çalışma talebinin (...) uygun bulunması, çalışanın da kısa çalışmanın başladığı tarihte, 4447 sayılı kanunun 50'nci maddesine göre çalışma süreleri ve işsizlik sigortası primi ödeme gün sayısı bakımından işsizlik ödeneğine hak kazanmış olması gerekmektedir.

Yönetmeliğin 7. maddesi ile kısa çalışma ödeneğinin miktarı ve ödeme süresine dair düzenlemeler yapılmıştır. Buna göre;

(1) Günlük kısa çalışma ödeneğinin miktarı, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu'nun 39'uncu maddesine göre (...) işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150'sini geçmemek üzere, sigortalının son on iki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60'ıdır. Kısa çalışma ödeneği, 4447 sayılı kanunun ek 2'nci maddesine aykırı olmamak koşuluyla aynı kanunun 50'nci maddesindeki esaslara göre ödenir.

(2) Kısa çalışma ödeneğinin süresi üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma süresi kadardır.

(3) Kısa çalışma ödeneği, işyerinde uygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde, çalışılmayan süreler için aylık olarak hesaplanır.

(4) (Ek fıkra: 09.11.2018 - 30590 s. R.G. Yön./6. md.) NOT: Kısa çalışmanın günlük, haftalık veya aylık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığı işyerinin gelenekleri ve işin niteliği dikkate alınarak işverence belirlenir.

(5) Kısa çalışma ödeneği, (...) uygunluk tespitinde belirtilen süreyi aşmamak kaydıyla fiilen gerçekleşen kısa çalışma süresi üzerinden verilir.

(6) Zorlayıcı sebeplerle işyerinde kısa çalışma yapılması halinde, ödemeler 4857 sayılı kanunun 24'üncü maddesinin (III) numaralı bendinde ve 40'ıncı maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar.

(7) İşçinin kısa çalışma ödeneği aldığı süre için, 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gereği ödenecek sigorta primi, İşsizlik Sigortası Fonu tarafından Sosyal Güvenlik Kurumu'na aktarılır.

(8) Kısa çalışma ödeneğinden yararlanan işçi, işsizlik sigortasından yararlanmak için 4447 sayılı kanunda öngörülen koşullar gerçekleşmeden işsiz kalırsa, kısa çalışma ödeneği aldığı süre düşüldükten sonra, daha önce hak ettiği işsizlik ödeneği süresini dolduruncaya kadar işsizlik ödeneğinden yararlanır.

(9) (Değişik fıkra: 09.11.2018 - 30590 s. R.G. Yön./6. md.) Kısa çalışma yapan işçinin çalışılmayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin ücret ve kısa çalışma ödeneği miktarı, kısa çalışma yapılan süreyle orantılı olarak işveren ve kurum tarafından ödenir.

(10) Kısa çalışma ödeneği nafaka borçları dışında haciz veya başkasına devir veya temlik edilemez.

(11) İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden, işçinin kusurundan kaynaklanan fazla ödemeler ise yasal faizi ile birlikte işçiden tahsil edilir.

İşyeri ile ilgili olarak kısa çalışma başvurusu yapan ve talebi kabul edilen meslektaşların yönetmeliğin 10. maddesi gereğince çalışanların çalışma sürelerine ilişkin kayıtlarını tutma ve istenilmesi halinde ibraz etme zorunluluğu bulunmaktadır.

Başvuru sırasında hazırlanması gereken doküman ve tablolara İŞKUR sayfasında yer alan linkten ulaşılması olanaklıdır.

7226 Sayılı Yasa

https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/03/20200326M1-1.htm

İşsizlik Sigortası Kanunu

http://km.corpus.com.tr/MevzuatIcerik.aspx?id=033a2N040r1t0b1D2o0J270K101U192R

Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmelik

http://km.corpus.com.tr/MevzuatIcerik.aspx?id=0X2O2I0v031C2G0N013q1S1Q0b2J380a

Kısa Çalışma Ödeneği

https://iskur.gov.tr/isveren/kisa-calisma-odenegi/